OD IGRE DO MAJSTORSTVA
Put do šampiona
Sa vežbanjem karatea može se početi od najranijeg doba do duboke starosti (dostupan je svima bez obzira na pol i uzrast). Trenažni proces u karate sportu treba da bude specifična faza dugoročnog procesa adaptacije organizma na specifične napore i da uvaži interakcijski odnos bioloških i psihiloških karakteristika mladog organizma sa jedne strane i logike tehnologije sa druge strane.
Takođe, važno je istaći da u toku razvojnog doba, doziranje fizičke aktivnosti zaslužuje posebnu pažnju, jer nekontrolisan trening može izazvati neželjene posledice.
Savremeni svet sporta, baziran je na dostignućima nauke, nužno je i na području karatea, postavio zahtev za pravovremenim uključivanjem sportista u organizovan, sistematski i stručno vođen trenažni proces.
Taj proces se može programski osmisliti i realizovati kroz tri nivoa:
- Prvi nivo – karate igra; obuhvata uzrast do osam godina
- Drugi nivo – karate škola; obuhvata uzrast od osam do trinaest godina
- Treći nivo – karate trening; obuhvata uzrast preko trinaest godina
Određivanjem datih nivoa i jasnim definisanjem ciljeva i zadataka za svaki nivo, dovešće do vrha sportskog uspeha.
Strukturni prikaz ciljeva karate sporta
1. Šta? – Program
2. Cilj – Svrha
3. Kako? – Metodika
4. Čemu? – Efekat
1. Sadržaj
– Raznovrsne i sistematske motoričke aktivnosti
– Povezanost sa ostalim edukativno – trenažnim područjim2.
2. Intencija
– Integralni razvoj ličnosti sportista
– Kognitivni
– Efektivni
– Motorički
3. Učenje
– Motoričke sposobnosti
– Umenja
– Znanja
4. Primena – na treningu i takmičenju
Karate igra
Karate i igra predstavljaju idealnu kombinaciju, kada deca naprave prve korake u karate sportu. To je najbolji trening za mozak, kojim se obezbeđuje aktivacija moždanih hemisfera i maksimalan razvoj intelektualnih potencijala.
Igra mora biti osmišljena kako bi osvojila dečiji duh, pričinjavala radost i zadovoljstvo i probudila karate talenat.
Za decu je igra uvod u život, gde se kroz razne uloge i scenarija poistovećuju sa situacijama kojim predstoje i stvaraju navike za bavljenjem fizičkom aktivnošću.
U ovom periodu, primarni cilj je podizanje i održavanje mentalne i funkcionalne sposobnosti organizma, kao i usvajanje osnovnih oblika kretanja i temeljnih sportskih veština (trčanje, skakanje, bacanje, hvatanje, itd.) prilagođenim, specifičnim pokretima u karate sportu, kako bi se stvorila baza za učenje i usavršavanje tehničko – taktičkih obrazaca.
Savladati pravce kretanja:
- Pravolinijsko (sve varijante, napred – nazad)
- Bočno (sve varijante u levu i desnu stranu)
- Dijagonalno (sve varijante)
- Kružno (sve varijante)
Izgrađivati: senzo – motoričke reakcije
Usavršavati: senzo – motoričke navike i tehničke veštine (umenja)
Savladati: osnovne karate elemente, sa akcentom na njihovo pravilno izvođenje
U odnosu na staž treniranja, motoričke sposobnosti i motoričku inteligenciju, trebalo bi da se uče i savladaju:
- Predučenike kate (taikyoku shodan, taikyoku nidan, taikyoku sandan)
- Učeničke kate (heian shodan, heain nidan, heian sandan).
Dete = igra – uživanje = motivacija = mašta
Karate škola
Treba da omogući deci da kroz učenje karate sporta ispolje svoj talenat, svoje ideje i vizije, pomere tačku oslonca na vlastite vrednosti, iskoriste šansu za vlastitu promociju i podstakne na dalje treniranje. U početnom periodu deca treba da prolaze program vežbanja niskog intenziteta u kojem je naglasak na učenje.
Većina dece nije u stanju da izdrži fizički i psihološki zahtev vežbanja visokog intenziteta.
Rezultati kompleksnih posmatranja fizioloških funkcija pokazuju da se deca ovog uzrasta odlikuju savršenim mogućnostima za svestranu motornu aktivnost, a posebno za igrađivanje novih motornih navika.
Dakle, to je pogodan period za učenje:
- Osnovnih tehničkih elemenata
- Za razvoj i praktikovanje fine motorike kako bi karate tehnika bila dovedena do perfekcije
U ovom periodu, posebnu pažnju posvetiti:
- Obuci i usavršavanju osećaja za distancu (horizontalnu, vertikalnu, kružnu, malu, srednju, veliku, optimalnu), koja u karateu predstavlja izuzetno značajan segment sportske borbe
- Usavršanju tehnike sa razvijanjem prostih i složenih reakcija
- Kombinaciji ručnih i nožnih tehnika
- Vrednosnim principima izvođenja kate sa posebnim osvrtom na razumevanje značenja kate
Kata predstavlja bazičnu tehničku i psihološku strukturu, raznovrsnih tehnika prožetih koncentrisanim umom i izgrađenim adekvatnim mentalnim stavom. I za tehnike mora da postoji duh.
U odnosu na staž treniranja, motoričke sposobnosti i motoričku inteligenciju i ukoliko je prošao i uspešno realizovan prvi nivo, trebalo bi da se uče i savladaju:
- Učeničke kate (heian yodan, heian godan)
- Majstorske kate (basai dai, jion, enpi)
Učenje = pokret = kreacija = cilj = fizički, emocionalni, mentalni, duhovni razvoj
Karate trening
Treba da omogući sportistima da kroz kvalitetan trenažni proces, uz primenu savremene trenažne tehnologije, postignu kvalitetne takmičarske rezultate.
Početak intenzivnog rasta i razvoja u ovom periodu su izuzetno značajni za kreiranje treninga i takmičenja u dugoročnom programu sportista. Tokom rasta i razvoja, sportista prolaze kroz tzv. senzibilne faze, za razvoj sposobnosti odnosno periode kada je najpogodnije treningom uticati na razvoj određenih sposobnosti.
Kod ovog uzrasta karate tehnika i taktika moraju biti na visokom nivou.
Korisno je aplicirati različite metodičke sadržaje.
Tehnički elementi na ovom nivou treba da se izvode sa velikom preciznošću i automatizacijom.
Program rada treba da obuhvati sve aspekte sportske pripreme: teorijsku, fizičku, tehničko – taktičku, psihološku.
U ovom periodu neophodno je savladati i usavršavati kroz situacione treninge tehnike, koje će se aplicirati na takmičenjima:
- Specijalne varijante ručnih i nožnih tehnika
- Specijalne tehničko – taktičke veštine bazirane na manifestacijama i reakcijama povezanih sa izvođenjem i refleksnom primenom u sportskoj karate borbi
- Veštine da se savladaju protivnici različitih stilova borbe i konstitucije
- Individualni stil borbe i taktički dominante
- Ritam (slivanje pojedinih ritmova svih pokreta u jedinstvenu ritmičku strukturu) kretanja u sportskoj borbi je jedna od najbitnijih komponenti u novoj dimenziji karatea i on je odlika samo vrhunskih takmičara
- Kontrolu (rad sa rekvizitima i partnerom) sa posebnom posvećenošću razvijanja osećaja kontrole
- Misaone procese povezane sa borbom (operativno mišljenje, taktično mišljenje, donošenje odluke)
- Mentalne aktivnosti (psihološke veštine), koncentraciju, vizuelizaciju, relaksaciju
- Majstorske kate, ukoliko je prošao i uspešno realizovan prvi i drugi nivo
Strukturni prikaz trenažnih ciljeva u ovom periodu
- Jednostavna i složena sposobnost reakcije
- Ritmička sposobnost
- Sposobnost prostorne orjentacije
- Sposobnost statičkog i dinamičkog balansiranja
- Kinestetička diferencijacija u prostoru i vremenu